3.5.1 aromatawai rangitahi kau Ecological

Ka taea e nga kairangahau te whakakore i nga rangahau nui, ka tauhiuhia ki nga oranga o te iwi.

Ko te aromatawai waatea -a-kura (EMA) ko te tango i nga rangahau tawhito, ka wahia ki nga pihi, ka tauhiuhia ki roto i ngaa waahi o nga kaiuru. Koinei, ka taea te uiui i nga patai rangahau i te wa me te wa e tika ana, kaua i roto i nga wiki uiuinga roa i muri mai i nga wahanga.

Ko te EMA e whakaatu ana i nga āhuatanga e wha: (1) te kohikohi raraunga i nga taiao taiao-ao; (2) nga aromatawai e arotahi ana ki nga takitahi me nga ahuatanga o mua, o nga ahuatanga ranei; (3) nga aromatawai e taea ana e te kaupapa-i runga, i waahihia, i awhinahia ranei i runga i te poutai (i runga i te uiui rangahau); me (4) te whakaoti i nga aromatawai maha i te wa (Stone and Shiffman 1994) . Ko te EMA he huarahi ki te tono i te mea ka tino whakahaeretia e nga waea atamai e whakawhitiwhiti ana te iwi i nga wa katoa puta noa i te ra. I tua atu, no te mea kei te whakairihia nga smartphones ki nga pona-pēnei i te GPS me te whakatere-ka kaha ake te whakaatu i nga ine i runga i te mahi. Hei tauira, ka taea te whakamahere i tetahi waea atamai ki te whakatairanga i tetahi uiuinga rangahau mehemea ka uru te kaipupuri ki tetahi taone motuhake.

Ko te kupu whakaari a te EMA e whakaatu pai ana i te rangahau o Naomi Sugie. Mai i nga tau 1970, kua kaha ake te United States ki te whakanui ake i te tokomaha o nga tangata e pakaru ana. I te tau 2005, mo te 500 i roto i te 100,000 Ameliká i roto i te whare herehere, he tere o te herehere i runga ake i nga wahi katoa o te ao (Wakefield and Uggen 2010) . Ko te tihi o te tokomaha o nga tangata e tomo ana ki te whare herehere kua puta ano he tere i te tau e wehe ana i te whare herehere; tata ki te 700,000 nga tangata e waiho ana i te whare herehere i ia tau (Wakefield and Uggen 2010) . Ka whakaekea e enei iwi nga wero nui ki te wehe i te whare herehere, me te mea he maha te hunga i hoki atu ki reira. Hei whakamarama me te whakaiti i te mahi whakatikatika, me mohio nga kaimori-a-iwi me nga kaihanga kaupapahere i te wheako o nga tāngata ka hoki ano ratou ki te hapori. Engari, ko enei raraunga he uaua ki te kohikohi me nga tikanga rangahau paerewa no te mea he mea uaua ki te ako te hunga whakaeke me te kore o te ora. Ko nga huarahi e pa ana ki te rangahau i nga marama torutoru ka ngaro i te nui o nga kaha i roto i to ratau oranga (Sugie 2016) .

Hei ako i te tukanga re-whakauru me te tino nui ake, ka tango a Sugie i tetahi tauira tauira tūponotanga o te hunga 131 mai i te rārangi katoa o nga tangata e wehe ana i te whare herehere i Newark, New Jersey. I whakawhiwhia e ia nga kaihauturu ki tetahi waea atamai, i riro ai he mahinga kohinga raraunga nui, mo te tuhi i te whanonga me te uiui i nga uiuinga. I whakamahia e Sugie nga waea hei whakahaere i nga momo rangahau e rua. Tuatahi, i tukuna e ia he "rangahau tohu whakamomanga" i te wa i whiriwhiria i waenga i te 9 i te ata me te 6 i te ahiahi ka ui atu ki nga kaipakihi mo o raatau mahi me o raatau. Tuarua, i te 7 o nga haora, ka tono ia "he rangahau ia ra" e ui ana mo nga mahi katoa o taua ra. I tua atu, i tua atu i enei uiuinga rangahau, i tuhia e nga waea o ratau tauranga matawhenua i nga waahanga o ia wa, me te pupuri i nga tuhi whakamunatanga o te karanga me te tuhinga-meta. Ma te whakamahi i tenei huarahi-ko te whakakotahi i te tono me te aroturuki-Sugie i taea ki te hanga i tetahi waahanga taipitopito, teitei o nga waahanga mo nga oranga o enei iwi i te wa ka tomo ano ratou ki te hapori.

E whakapono ana nga kairangahau ko te rapu i te takatika, he kounga teitei o te mahi e awhina i nga tangata ki te whakawhiti pai ki te hapori. Heoi, i kitea e Sugie, i te nuinga o nga wa, he mea whakamohio, he wa poto, he waahi hoki nga wheako mahi a ona kaiuru. Ko tenei whakaahuatanga o te tauira toharite, engari, he mea nui te hikaweka. I tua atu i tenei, i kitea e Sugie etahi tauira rereke e wha i roto i tana puna wai whakauru: "te putanga tuatahi" (ko te hunga e timata ana ki te rapu mahi engari ka tohatoha mai i te mahinga mahi), "rapu rapunga" (he nui nga waa e rapu ana i te mahi) , "Mahi mahinga" (ko te hunga e whakapau ana i te nuinga o te wa e mahi ana), me te "whakautu iti" (ko nga kaore i te urupare ki nga rangahau). Ko te rōpū "tīmatanga" - ko te hunga e tīmata ana ki te rapu i te mahi, engari kaore i kitea, ka mutu te rapu-he mea tino nui no te mea ko tenei roopu pea kaore pea i te whakauru.

Ko tetahi ka whakaaro ko te rapu i te mahi i muri i te wa i te whareherehere he tukanga uaua, e arai ana i te raruraru, me te tango mai i te maatau mahi. Na reira, i whakamahia e Sugie ana rangahau ki te kohikohi raraunga mo te ahua o te hinengaro hinengaro o nga kaiuru-he taiao-a-roto e kore e raatauhia mai i nga raraunga whanonga. Ma te miharo, i kitea e ia ko te roopu o te "putanga wawe" kihai i whakaatu i nga taumata teitei o te mamae me te pouri. Engari, ko te whakahekenga: ko te hunga e mau tonu ana ki te rapu i te mahi, ka puta ake nga raru o te hinengaro. Ko nga korero katoa mo tenei waahanga me nga tikanga aronganui o te hunga whakaeke he mea nui ki te mohio ki nga raruraru e pa ana ki a ratau me te whakahou i to raatau whakawhiti ki te hapori. I tua atu, kua ngaro katoa enei korero pai ki te raupapa paerewa.

Ko te kohikohinga raraunga a Sugie me te taupori whakaraerae, me te kohikohi raraunga paahuru, ka ara ake etahi raruraru. Ko Sugie te whakaaro i enei raruraru me te korero ki a ia i tana hoahoa (Sugie 2014, 2016) . I arotakengia ana tikanga e tetahi atu tuatoru-ko te Poari Arotake Arotake a tana whare wānanga-me te whakaae ki nga ture katoa kei roto. I tua atu, kia rite ki nga huarahi e pa ana ki te kaupapa e whakatenatena ana i te upoko 6, ko te huarahi a Sugie i haere atu i tua atu i nga mea e hiahiatia ana e nga ture o mua. Hei tauira, i whakawhiwhia e ia he whakaaetanga whakamohio whai hua mai i ia kaihauturu, i ahei ai i nga kaihautū ki te whakarereke i te aroturuki matawhenua, a, ka roa haere ana ia ki te tiaki i nga raraunga i kohia e ia. I tua atu i te whakamahi i te whakamunatanga tika me te rokiroki raraunga, i whakawhiwhia ano e ia tetahi Tiwhikete Whakaaetanga Motuhake mai i te kawanatanga a te Kawanatanga, ko te tikanga kaore e taea e ia te akiaki ki te huri i ana raraunga ki nga pirihimana (Beskow, Dame, and Costello 2008) . Ki taku whakaaro na te mea i whakaarohia e ia, ko te kaupapa a Sugie he tauira pai ki era atu kairangahau. Engari, kaore ia i tutuki i roto i te morahe, kaore ano ia i aro atu i te rangahau nui, no te mea he tino uaua. Engari, i whakaaroarohia e ia, i rapu tohutohu tika, i whakahonore i ana kaiuru, i mahi i nga mahi hei whakapai ake i te tohu mo te painga-painga o tana ako.

E whakaaro ana ahau he toru nga akoranga nui mai i te mahi a Sugie. Tuatahi, ko nga huarahi hou ki te tono, he tino hototahi ki nga tikanga tuku iho o te kohinga; Kia maharahia e Sugie he tauira tauira tūponotanga mai i te taupori tautuhi kua tautuhia. Tuarua, he nui te whakawhitinga, ko nga waahanga roa he mea tino nui ki te ako i nga wheako hapori he rereke me te kaha. Tuatoru, ina kohia te kohikohinga raraunga rangahau me nga puna raraunga nui-tetahi mea e whakaarohia ana ka nui ake te ahua, ka mutu taku tautohe i muri i tenei waahanga-ka ara ake etahi atu take tautohetohe. Ka mahi au i nga tikanga rangahau i roto i te waahanga 6, engari ko te mahi a Sugie e whakaatu ana ko enei take ka taea e te hunga rangahau hinengaro me te whakaaro whakaaro.