6.1 Agahdarî

Di beşên berê jî nîşan didin ku temenê dîjîtal diafirîne derfetên nû ji bo berhevkirin û analîzkirina welat civakî. Temenê dîjîtal jî zehmetiyên nû tên afirandin hatiye. Armanca vê beşê de ye ji bo ku tu amûrên ku divê hun ji bo çareserkirina van pirsgirêkan exlaqî bidin.

niha girjî û jihevbûna derbarê çalakiyên minasiw hin lêkolînên civakî temenê digital xwe. Ev nezelaliyê de hatiye ku her du jî pirsgirêkên girêdayî, yek ji yên ku bala gelek zêdetir ji ya din stand, hatiye birin. Li aliyekî, hin lêkolînvan hatine binpê nepeniya kesan an qeyîtkirine beşdaran li tecrûbeyên exlaqî tên tawanbar kirin. Di van dozan de-ku ez ê di vê salix beşa-bûne mijara nîqaşê û gotûbêjeke berfireh bûye. Li aliyê din jî, ji nezelaliyê de exlaqî hatiye jî, bandoreke tirsnak a hebû, rê li lêkolîn û exlaqî û girîng ji diqewimin; Rastiyek heye, ku nêrîna min e, gelek kêmtir qebulkirin. Ji bo nimûne, di dema Ebola sedemę 2014 de, berpirsên tendurustiya gel, agahiyên di derbarê vê guhêrbariya xelkê li welatên bi giranî herî vegirtî, da ku alîkariya kontrol sedemę xwest. fîrmayên telefona mobîl records banga, ku dikare hin ji vê agahiyên hatine bi hûrgilî bû. Lê dîsa jî, fikarên exlaqî û qanûnî hewldanên lêkolînerên 'ji bo analîzkirina welat de asê kiriye (Wesolowski et al. 2014) . Eger em norm û standardên ku bi destê herdu lêkolîneran û bi hevbeş exlaqî pêş raya giştî-û baweriya min em dikarin vê yekê-hingî em dikarin Nişimanî ya di temenê dîjîtal di riyên ku berpirsiyar û ji bo civakê de bi kêr in bü.

cudahiyên girîng di navbera sosyal çawa zanyar û zanistên welat nêzîkî etîka lêkolînan heye. Ji bo zanistên civakî, bi fikra li ser etîka bi Sazûmanî Review Desteyên (IRBs) û hemû qanûnên ku ew bi bi Bicihanîna şaxî û serdest. Piştî ku hemû, tenê rêya ku zanistên civakî yên ezmûnî yên herî nîqaşên exlaqî tûşî e bi riya pêvajoya burokratîk yên review IRb. zanyarên welat, li aliyekî din jî, xwedî tecrûbe ne sîstematîk kêm bi etîka lêkolînan ji ber ku ev bi gelemperî di zanist dibe û endazyarî nîqaşkirin ne. Ne ji van helwestên-ya xwe dispêre qaîdeyên-ya zanistên civakî, an jî bi nêzîkatiya ad-hoc ên data zanyar-e baş ji bo lêkolînên civakî ya ku di serdema dîjîtal oxilme kirin. Li şûna wê, ez bawer dikim ku em wek civaka dê pêş, eger em nêzîkatiya prensîbên-based qebûl bikin. E ku, lêkolîner divê lêkolînên xwe bi rêya heyî binirxîne wek dayîn qaîdeyên-ku ez dê û wezîfe û divê followed- û bi saya bingeha exlaqî giştî zêdetir be. Ev dispêre prensîbên-misoger dike ku lêkolîner dikare biryarên maqûl li ser lêkolînên ji bo ku qaîdeyên nehatine nivîsîn bi dîtin bide û ku em dikarin sedemên me bi din lêkolîneran û ji raya giştî re têkiliyê.

The dispêre prensîbên-ku ez ziwanî im, ne nû ye; ew li ser deh salan ji fikrên xwe yên berê ve nekişîne. Wek ku hûn wê bibînin, di hinek rewşan de nêzîkatiya prensîbên-based dibe sedema ji bo paqijkirina, çareseriyên çalakiyeke mezin. Û, dema ew bi vî rengî çareserî rê ne, ew zelal bazirganiya-jikarderxistinê ya têkildar e, ku ji bo balkêş an balanseke minasiw û karibin rave minaqeşeyên te yên din jî lêkolîner û di raya giştî de krîtîk. Din, lê wek ku hûn wê bibînin, ku nêzîkatiya prensîbên-based nade miqdareke serkêþ ji dem hewce ne. Piştî ku prensîbên bingehîn we hîn bibin, hun dikarin wan bi lez û karîgerî li ser fikirîn cur be cur ên pirsgirêkên bi kar tînin. Di dawiyê de jî, feraseta prensîbên-based têra giştî ku ez li bendê ne ku ev alîkar wê bibe emê li wê derê lêkolînên xwe de pêk tê û bi ku derê tu kar (wek nimûne, li zanîngehê, hikûmet, NGO, an company) e.

Ev beş hatiye saz kirin ku alîkariya lêkolîner şexsî baş-wateya. Divê çawa hûn li ser etîk û karê xwe bi xwe bawer dikin? Hun dikarin çi bikin, da ku karê xwe bi xwe exlaqî zêdetir? Di beşa 6.2, ez ê sê projeyên lêkolînê temenê dîjîtal ku nîqaşên exlaqî bi giştî hatine terîf. Piştre, li Beþ 6.3, ez ê razber ji yên wergerandî taybet ji bo danasîna Ez çi difikirim, ku sedema bingehîn ji bo nehatê, exlaqî ye: hêza bilez diçe ji bo ku lêkolîner bigirim û ceribandineke li ser gelê bê erêkirina wan, an jî hişmendiya. Van şiyanên bi guhertina zûtir ji normên me, qaîde û qanûnên. Next, li Beþ 6.4, ez ê çar rêgezên heyî, ku dikarin ramana te rêberiya salix: Giramî ji bo Persons, dilovan, Dadê, û rêza bo qanun û bala raya giştî. Piştre, li Beþ 6.5, ez ê du sincî (etîk) çarçoveyên-consequentalism bi kurtî û Deontoloji-ku dikare alîkariya te bike ku yek ji berztirîn astengên ku hûn rû fikirîn: dema ku ew minasib ji bo te bi xwe rêbazên exlaqî ve jî bi guman in, ji bo bighêjin an e dawiya exlaqî kirin. Van prensîban û çarçoveyên etîk hûn wê derfetê ji derveyî nemaze li ser tiştên ku ji aliyê qanûnên heyî destûra bar û zêdekirina kapasîteya te ji bo têkiliyê bi fikrên xwe bi din lêkolîner û di raya giştî de (WÊNE 6.1). Bi ku background, li Beþ 6.6, ez dê çar herêmên ku bi taybetî ji bo lêkolînerên civakî temenê dîjîtal zehmet de nîqaş: xetme (Beþ 6.6.1), têgihîştina û birêvebirina rîska agahî (Beþ 6.6.2), nepeniya (Beþ 6.6.3 ), û biryarên exlaqî ya li ser rûyê nezelaliyê de (Beþ 6.6.4). Di dawiyê de, li Beþ 6.7, ez ê bi sê kêrhatî ji bo xebatê li herêmeke bi etîka fıkran bi vê encamê. Di Pêvek Historical, ez ê veguherîna sîstema niha ya bikev etîka lêkolînan li Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê di nav wan de Tuskegee Siflîs Study, Rapora Belmont, li Rule Common, û di rapora Menlo salix.

Figure 6.1: Ew rêzik û binemayên lêkolîn bi ji prensîbên ku di dora xwe bi ji çarçoveyên etîk Navdêr Navdêr. Argumana bingehîn ya vê beşa e ku lêkolîner divê lêkolînên xwe bi rêya qaîdeyên-ku heyî ez wek dayîn bistîne û wisa hizir dikin divê followed- û bi saya bingeha exlaqî giştî zêdetir be dinirxînin. Rêza Common set qanûnên niha desthilatdariyê lêkolîn herî federal-fînanse li Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê (ji bo bêtir agahîyê, ji dîtina Pêvek Historical) e. The Report Belmont û Report Menlo (bo zaniyarîy zortir, dîtina Pêvek Historical): The çar prensîbên ji du panelan blue-ribbon ku hewl dane ku ne beled exlaqî ji lêkolîneran bên. Di dawiyê de, consequentialism û Deontoloji çarçoveyên etîk ku ji aliyê fîlozofên ji bo bi sedan salan hatine pêşxistin in. A riya bi lez û xav ji hev du çarçoveyên e ku consequentialists li ser kujê bala û deontologists li ser rêbazên hûr.